Dit verslag werd geschreven door Corine van den Bergh en Meike Rozenbrand (Universiteit Leiden), in het kader van het samenwerkingsproject van de UGent, Universiteit Leiden en het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden).
Hoe kunnen klassieke talen in het basisonderwijs een rol spelen binnen de sociale en academische ontwikkeling van leerlingen? Over deze vraag ging het recente congres ‘Monsters in the classroom: Latin and Greek at Primary School’. En wat kregen we prachtige antwoorden! Het enthousiasme en de vindingrijkheid spatte van de lezingen af en werkte heel aanstekelijk voor de meer dan tachtig deelnemers uit wel twintig landen.
Evelien Bracke (UGent), die samen met Steven Hunt (Cambridge) en Lidewij van Gils (UvA) het congres organiseerde, trapte af met een uitleg over de motivatie en de aanpak van het project Oude Grieken – Jonge Helden. Veel kinderen die opgroeien in armoede, krijgen nooit de kans om Grieks of Latijn te bestuderen omdat ze minder gestimuleerd of niet capabel geacht worden door hun omgeving. Helaas neemt armoede onder kinderen in Europa (en in de rest van de wereld) steeds meer toe en daarmee ook deze kansenongelijkheid. Daarom is het doel van het Jonge Heldenproject om Oudgrieks toegankelijk te maken voor alle kinderen van 10-12 jaar. In de praktijk betekent dit dat er eenvoudige lessen gemaakt worden, waarin niet getoetst wordt, maar wel reflectiemomenten ingelast worden door middel van, bijvoorbeeld, creatieve opdrachten of een spel. Ook wordt er niets theoretisch uitgelegd, maar wordt alle nieuwe informatie direct praktisch ingezet.
Na het pleidooi van Evelien over de relevantie van klassieke talen in het basisonderwijs kwamen verschillende docenten aan het woord. Ze vertelden over de manier waarop zij de lessen op de basisschool organiseren, hoe zij kinderen motiveren om aan een moeilijk onderwerp als oud-Grieks te beginnen en hoe klassieke talen helpen om inclusiviteit te bevorderen.
Organisatie en samenwerking
Zo presenteerden docenten uit Amsterdam en het Verenigd Koninkrijk projecten waarbij middelbare scholieren of universiteitsstudenten worden ingezet om les te geven op de basisschool. Hierdoor krijgen de scholieren en studenten feeling met de praktijk van het lesgeven en leren ze op een ander niveau te communiceren dan ze gewend zijn. Basisschoolleerlingen krijgen meer zelfvertrouwen als ze een spannend vak als Latijn of Oudgrieks kunnen bestuderen. Daarnaast komen ze hierdoor vaak voor het eerst in aanraking met middelbare scholieren of studenten die klassieke talen volgen. Hiermee wordt de afstand tot zo’n exclusieve educatieve richting steeds kleiner. De hoop van Alette Rosing (docent in Amsterdam) is dat hierdoor de toegangsdrempel voor het Nederlandse gymnasium minder hoog wordt.
Vakdidactiek
In de volgende sessie deelden docenten uit verschillende landen hun ideeën over het aantrekkelijk maken van lessen. Liz Syed (Verenigd Koninkrijk) zet bijvoorbeeld ‘Movie Talk’ in. Dat houdt in dat ze een filmpje afspeelt en aan de hand daarvan het gesprek aangaat met de leerlingen. Ze maakt korte, begrijpelijke Latijnse opmerkingen en stelt vragen over de inhoud van het filmpje. Anderen maken liedjes op verschillende Latijnse of Griekse teksten en zorgen dat er een refrein aanwezig is, waardoor ook de kinderen die het wat lastiger vinden zich betrokken kunnen voelen. In Italië werd lang via inclusieve mythologie Latijn gegeven aan leerlingen, hoewel dat project jammer genoeg werd stopgezet. In Athene krijgen kinderen in betaalde naschoolse lessen, Oudgrieks op archeologische plaatsen – wat zouden we daar graag bij zijn!
Inclusiviteit
Hoewel de meeste lezingen reeds inclusiviteit vermeldden, was het goed om in het laatste panel dit brandende thema nog even centraal te zetten. Een interessante lezing van professor Eleni Bozia (University of Florida) leerde ons bijvoorbeeld over de kracht van mythologie om meisjes te helpen met hun zelfvertrouwen. Verrassend was tenslotte ook de lezing van professor Stefan Kipf (Humboldt-Universität Berlijn) over het Pons Latinus-project in Duitsland, dat Latijn aanleert aan leerlingen met een migratie-achtergrond. Latijn wordt daar als brugtaal gebruikt: door het bestuderen van Latijn worden leerlingen zich meer bewust van het Duits (hun tweede taal). Hierdoor gaat hun actieve taalvaardigheid vooruit. Klassieke talen kunnen dus een invloedrijke factor zijn bij het integreren in een nieuwe cultuur!
Over dit fantastische congres zou nog veel meer te vertellen zijn, maar daarvoor ontbreekt hier de ruimte. Gelukkig zijn alle lezingen opgenomen, dus als je nieuwsgierig geworden bent, verwijzen we je graag naar de Euroclassica-website: https://www.euroclassica.eu/portale/euroclassica/links/courses-didactics/latin-greek-at-primary-school.html.
Tijdens de Week van de Klassieken wordt nieuw online Nederlandstalig lesmateriaal Oudgrieks voor de basisschool gedeeld.
Begin maart vind je hierover meer informatie op de website van het evenement.