Het project Oude Grieken Jonge Helden was op zijn minst een leerrijke ervaring. De droom om te mogen lesgeven leek nog veraf, maar dankzij dit project – waar ik als vrijwilliger aan deelnam – kon ik het al van dichtbij meemaken in mijn tweede bachelor. De onschuldige nieuwsgierigheid van de kinderen was aanstekelijk. Van de schijnbaar vreemde naamgevingen van de letters tot de angstaanjagende Medusa; ze hadden er allemaal een mening over.
De kans om Grieks bij te brengen aan een leeftijdsgroep van 11-12 jaar is een uitzonderlijke ervaring. Alle kinderen krijgen op die manier – ongeacht hun niveau – de kans om kennis te maken met iets, wat nog steeds lijkt voorbestemd te zijn voor de elitaire slimme kring vanaf het eerste middelbaar.
De oefening met etymologische verwantschappen van familieleden in talen gaf de kans aan de allochtone kinderen om hun tweetaligheid als een enorm pluspunt te beschouwen. De kennis van sommige leerlingen van het Mesopotamische epos Gilgamesj bleek ook verrassend relevant te zijn.
Het was een waar genoegen de kinderen hun nieuwsgierigheid te prikkelen, hun inzet te verhogen en om hen hopelijk wat taalinzicht bij te brengen.
This report was written by Corine van den Bergh and Meike Rozenbrand (Leiden University), as part of the collaborative project by Ghent University, Leiden University and the National Museum of Antiquities (Leiden).
Maria Oikonomou, Jane Maguire, Alette Rosing and Evelien Bracke
How can Latin and ancient Greek support in the social and academic development of pupils at primary school? The recent conference ‘Monsters in the classroom: Latin and Greek at Primary School‘ addressed this question. And what wonderful answers we got! Enthusiasm and ingenuity were clear in every presentation, and proved very contagious for the more than eighty participants from twenty countries.
Evelien Bracke (UGent), who co-organized the conference together with Steven Hunt (Cambridge) and Lidewij van Gils (UvA), kicked off with an discussion of the approach of the Ancient Greeks – Young Heroes project. Many children who grow up in poverty never get the chance to study ancient Greek or Latin because they are encouraged less or deemed less capable by their environment. Unfortunately, poverty among children in Europe (and in the rest of the world) is increasing and with it this educational inequality. That is why the aim of the Young Heroes project is to make ancient Greek accessible to all children ages 10-12 years. In practice, this means that accessible lessons are made, with no testing, but plenty of opportunity for reflection by means of, for example, creative assignments or a game. Also, nothing is explained theoretically, but all new information is immediately put to practical use.
After Evelien’s plea concerning the relevance of classical languages at primary education, several teachers gave their presentations. They talked about how they organize the lessons at primary school, how they motivate children to start learning these difficult languages, and how classical languages help to promote inclusivity.
Stefan Kipf, Eleni Bozia, and Lidewij van Gils
Organization and collaboration
Teachers from Amsterdam and the United Kingdom presented projects in which secondary school pupils and university students are taught how to teach at primary school. This gives them valuable teaching experience in which they learn to communicate at a different level than they are used to. Primary school pupils gain confidence when they can study an exciting subject such as Latin or ancient Greek. In addition, they often come into contact for the first time with secondary school students or students who do classical languages at university level. As a result, the distance to such an exclusive educational direction is becoming smaller and smaller. The hope of Alette Rosing (teacher in Amsterdam) is that this will reduce the barrier to entry to the Dutch gymnasium (secondary school level where classical languages can be studied).
Didactics
In the next session, teachers from different countries shared their ideas on how to make lessons attractive. For example, Liz Syed (UK) uses ‘Movie Talk’. This means that she plays a video and starts a conversation with the pupils on the basis of it. She makes short, understandable Latin statements and asks questions about the content of the film. Others create songs to different Latin or Greek texts and make sure there is a chorus, so that even the children who find it more difficult can feel involved. In Italy, Latin was long taught to pupils through inclusive mythology, although that project was unfortunately discontinued. In Athens, children in paid after-school classes are taught ancient Greek at archaeological sites – how we would love to be there!
Inclusivity
Andrea Taddei, Sofia Goula, Steve Hunt, Liz Syed, Brigitte Franceschetti, and Adrienne Durand
Although most lectures already mentioned inclusiveness, it was good to focus on this important theme in the last panel. An interesting presentation by Professor Eleni Bozia (University of Florida) taught us about the power of mythology to help girls with their self-confidence. Finally, the talk by Professor Stefan Kipf (Humboldt-Universität Berlin) about the Pons Latinus project in Germany, which teaches Latin to pupils with a migration background, was also surprising. Latin is used there as a bridge language: by studying Latin, students become more aware of German (their second language). This improves their active language skills. So, classical languages can be an influential factor in integrating into a new culture!
Much more could be said about this fantastic congress, but there is not enough space for that here. Fortunately, all lectures have been recorded, so if you’re curious, you can find them on the Euroclassica website!
During the Dutch Week of Classics, Dutch-medium online lessons will be made available.
You can find out more about this on the event website from early March.
Dit verslag werd geschreven door Corine van den Bergh en Meike Rozenbrand (Universiteit Leiden), in het kader van het samenwerkingsproject van de UGent, Universiteit Leiden en het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden).
Maria Oikonomou, Jane Maguire, Alette Rosing en Evelien Bracke
Hoe kunnen klassieke talen in het basisonderwijs een rol spelen binnen de sociale en academische ontwikkeling van leerlingen? Over deze vraag ging het recente congres ‘Monsters in the classroom: Latin and Greek at Primary School’. En wat kregen we prachtige antwoorden! Het enthousiasme en de vindingrijkheid spatte van de lezingen af en werkte heel aanstekelijk voor de meer dan tachtig deelnemers uit wel twintig landen.
Evelien Bracke (UGent), die samen met Steven Hunt (Cambridge) en Lidewij van Gils (UvA) het congres organiseerde, trapte af met een uitleg over de motivatie en de aanpak van het project Oude Grieken – Jonge Helden. Veel kinderen die opgroeien in armoede, krijgen nooit de kans om Grieks of Latijn te bestuderen omdat ze minder gestimuleerd of niet capabel geacht worden door hun omgeving. Helaas neemt armoede onder kinderen in Europa (en in de rest van de wereld) steeds meer toe en daarmee ook deze kansenongelijkheid. Daarom is het doel van het Jonge Heldenproject om Oudgrieks toegankelijk te maken voor alle kinderen van 10-12 jaar. In de praktijk betekent dit dat er eenvoudige lessen gemaakt worden, waarin niet getoetst wordt, maar wel reflectiemomenten ingelast worden door middel van, bijvoorbeeld, creatieve opdrachten of een spel. Ook wordt er niets theoretisch uitgelegd, maar wordt alle nieuwe informatie direct praktisch ingezet.
Na het pleidooi van Evelien over de relevantie van klassieke talen in het basisonderwijs kwamen verschillende docenten aan het woord. Ze vertelden over de manier waarop zij de lessen op de basisschool organiseren, hoe zij kinderen motiveren om aan een moeilijk onderwerp als oud-Grieks te beginnen en hoe klassieke talen helpen om inclusiviteit te bevorderen.
Stefan Kipf, Eleni Bozia, en Lidewij van Gils
Organisatie en samenwerking
Zo presenteerden docenten uit Amsterdam en het Verenigd Koninkrijk projecten waarbij middelbare scholieren of universiteitsstudenten worden ingezet om les te geven op de basisschool. Hierdoor krijgen de scholieren en studenten feeling met de praktijk van het lesgeven en leren ze op een ander niveau te communiceren dan ze gewend zijn. Basisschoolleerlingen krijgen meer zelfvertrouwen als ze een spannend vak als Latijn of Oudgrieks kunnen bestuderen. Daarnaast komen ze hierdoor vaak voor het eerst in aanraking met middelbare scholieren of studenten die klassieke talen volgen. Hiermee wordt de afstand tot zo’n exclusieve educatieve richting steeds kleiner. De hoop van Alette Rosing (docent in Amsterdam) is dat hierdoor de toegangsdrempel voor het Nederlandse gymnasium minder hoog wordt.
Vakdidactiek
In de volgende sessie deelden docenten uit verschillende landen hun ideeën over het aantrekkelijk maken van lessen. Liz Syed (Verenigd Koninkrijk) zet bijvoorbeeld ‘Movie Talk’ in. Dat houdt in dat ze een filmpje afspeelt en aan de hand daarvan het gesprek aangaat met de leerlingen. Ze maakt korte, begrijpelijke Latijnse opmerkingen en stelt vragen over de inhoud van het filmpje. Anderen maken liedjes op verschillende Latijnse of Griekse teksten en zorgen dat er een refrein aanwezig is, waardoor ook de kinderen die het wat lastiger vinden zich betrokken kunnen voelen. In Italië werd lang via inclusieve mythologie Latijn gegeven aan leerlingen, hoewel dat project jammer genoeg werd stopgezet. In Athene krijgen kinderen in betaalde naschoolse lessen, Oudgrieks op archeologische plaatsen – wat zouden we daar graag bij zijn!
Inclusiviteit
Andrea Taddei, Sofia Goula, Steve Hunt, Liz Syed, Brigitte Franceschetti, en Adrienne Durand
Hoewel de meeste lezingen reeds inclusiviteit vermeldden, was het goed om in het laatste panel dit brandende thema nog even centraal te zetten. Een interessante lezing van professor Eleni Bozia (University of Florida) leerde ons bijvoorbeeld over de kracht van mythologie om meisjes te helpen met hun zelfvertrouwen. Verrassend was tenslotte ook de lezing van professor Stefan Kipf (Humboldt-Universität Berlijn) over het Pons Latinus-project in Duitsland, dat Latijn aanleert aan leerlingen met een migratie-achtergrond. Latijn wordt daar als brugtaal gebruikt: door het bestuderen van Latijn worden leerlingen zich meer bewust van het Duits (hun tweede taal). Hierdoor gaat hun actieve taalvaardigheid vooruit. Klassieke talen kunnen dus een invloedrijke factor zijn bij het integreren in een nieuwe cultuur!
Toen ik bericht kreeg dat men zich kon inschrijven om een vrijwillige stage te lopen bij dit project, was ik persoonlijk toch even terughoudend. Kan ik dit wel? Is dit iets voor mij? Je kent ze wel, die onzekerheden.
Toch heb ik uiteindelijk besloten me in te schrijven en, nu ik eenmaal terugkijk op de voorbije week, ben ik echt blij dat ik eraan deelgenomen heb. Ik kon even achter de schermen kijken, zien hoe het project zich ontwikkelt en ontdekken wat er allemaal bij komt kijken bij het maken van de geposte content.
Mijn taak was vooral het bijwerken (en deels vertalen) van de lesmaterialen in (en naar) het Engels. Vervolgens zette ik alles op de Engelstalige pagina van dit project. Zo heb ik ook geleerd hoe men websites bewerkt, een vaardigheid die later misschien ook nog van pas zou kunnen komen.
Dit project is een uiterst goed samenhangend geheel van verschillende ideeën en concepten, waarbij de studenten ook zelf hun steentje bijdragen. Hun meningen en ideeën worden steeds gewaardeerd en meegenomen, en dit voel je vanaf de eerste stap die je in het project zet.
Ik ben heel erg blij dat ik de kans gekregen heb om mee te werken aan het project ‘Jonge helden’ en mijn Griekse passie te delen met kinderen van het vijfde en het zesde leerjaar. Het idee achter dit project vind ik echt prachtig: kinderen met allemaal verschillende achtergronden de kans geven om kennis te maken met de Griekse wereld. De lessen werden gegeven door twee derde Bachelor-studenten, Jana en Jarno, die dit voortreffelijk gedaan hebben. Elke les was een groot succes. Volgens mij spreek ik voor ons beide wanneer ik zeg dat Delphine en ik elke week met veel plezier kwamen helpen. Elke week was er een ander thema en een creatieve opdracht. De kinderen waren altijd enthousiast en klaar om bij te leren en vragen te stellen. Ik was echt elke keer opnieuw diep onder de indruk omdat ze echt toonden hoeveel kennis ze al hadden, op eender welk vlak.
Al vanaf de eerste les zag je hoeveel deze kinderen al wisten. Het meest opmerkelijke was een jongen die wist te vertellen wat het Parthenon was, dat kom je toch niet elke dag tegen. De lessen over de Griekse goden en over de avonturen van Odysseus waren hoogtepunten: de kinderen vonden het super om hun eigen Griekse god te ontwerpen. De fortnitegod en de pandagod gaan me zeker bijblijven. Over Odysseus’ omzwervingen moesten wij niet zo veel uitleg meer geven. Sommigen wisten volledige passages al in geuren en kleuren uit te leggen. De toneelstukjes, als creatieve opdracht, waren een hoogtepunt. We konden de creatieve geest en het enorme enthousiasme en plezier van de kinderen opmerken. Voor wie zou denken dat Griekse lessen niet meer relevant zijn vandaag de dag, hebben deze kinderen toch het tegendeel bewezen. Ze vonden het helemaal niet moeilijk om linken te leggen tussen de huidige vluchtelingencrisis en oorlogen., hedendaagse thema’s die perfect te verbinden vallen met de zwerftochten van Odysseus. Persoonlijk vind ik dit één van de krachten van de Griekse literatuur. Altijd is er wel een toepassing in te vinden voor ons vandaag de dag. Het kan gaan om een filosofische insteek tot een ethisch vraagstuk. Deze lessen hebben dit nog maar eens bewezen.
Natuurlijk wilden we de leerlingen het Griekse alfabet aanleren en dit was dan ook een succes. Eerlijk gezegd dacht ik dat ze dit erg moeilijk zouden vinden, maar eigenlijk ging dit echt heel goed. In het begin waren de kinderen nog wat onzeker, maar gaandeweg begonnen ze hun eigen naam te oefenen. Op hun opdrachtenblaadjes waren ze dan ook altijd heel trots om in Griekse letters hun naam te schrijven. Naarmate ze het alfabet beheersten, konden we overstappen op het leren van wat Griekse woordje. Met deze lessen wilden we graag aantonen dat Grieks echt kan helpen bij het leren van andere talen. De opdracht waarbij de kinderen Griekse woordjes die verband hielden met de familie mochten linken met andere talen, wierp zijn vruchten af. De kinderen die thuis een andere taal spraken, vonden het fijn om deze taal uit te leggen aan hun klasgenoten en te linken met het Grieks en moderne talen.
Zelf ben ik er zeker van dat dit project aangetoond heeft dat Grieks nuttig is, enerzijds op cultureel en literair vlak, maar natuurlijk ook om moderne talen beter te begrijpen. Ik hoop van harte dat dit project andere scholen inspiratie gegeven heeft om zelf aan de slag de gaan met dit concept. Voor mij alvast hebben deze lessen bewezen dat mijn passie ook kinderen van het vijfde en zesde leerjaar kan boeien. Deze kinderen zijn werkelijk de jonge helden van dit project!
Vijf weken lang mochten Aurélie en ik twee bachelorsstudenten, Jana en Jarno, assisteren bij het lesgeven in een school in Gent. Ik wist niet goed aan wat ik mij moest verwachten. Grieks leren aan kinderen van 11 à 12 jaar, zou dat goed gaan? Zouden ze de lessen leuk vinden? Meteen na onze eerste les bleek het antwoord op deze vragen positief te zijn. De kinderen werkten supergoed mee en verbaasden mij met de grote voorkennis die ze al hadden: het Parthenon in Athene, de verhalen van Odysseus en de begindatum van de Olympische spelen waren allemaal reeds gekend en bestudeerd.
Vijf weken lang leerden Jana en Jarno hen door middel van interactieve, interessante en bijzonder afwisselende lessen niet enkel de Griekse taal en cultuur beter kennen, maar ze leerden de leerlingen ook vertrouwen op hun taalgevoel. Zo was er een opdracht waarbij de leerlingen woorden als vader en moeder moesten linken met de Franse, Duitse, Engelse, Italiaanse en Griekse vertaling. Bovendien mochten ze nog een extra vertaling geven in de taal die ze thuis spraken. Erg interessant vond ik het dat een leerlinge die thuis Turks spreekt, extra informatie vroeg om het woord ‘zus’ te vertalen naar het Turks. Hoe wist ze immers of het ging om een oudere of een jongere zus? In het Turks zijn daar namelijk twee verschillende woorden voor.
Mijn favoriete les was ongetwijfeld de les waarin de kinderen een verhaal uit de Odyssee mochten naspelen. Met beperkte tijd en een grenzeloos enthousiasme slaagden ze erin om een coherent en leuk toneeltje te maken en dat met de nodige présence op te voeren voor de klas.
Ik vind dit een ongelooflijk interessant project. De klassieke talen en zeker het Grieks dreigen meer dan ooit te verdwijnen van de schoolbanken. Dit is jammer want de klassieke talen zijn een van de weinige vakken die naar mijn aanvoelen niet enkel op taalkundig vlak interessant zijn, maar ook op menselijk vlak, namelijk het meer mens worden of de humaniora. De morele dilemma’s van Antigone, de stukgelopen liefde van Catullus en de ontmoeting van Odysseus met zijn moeder in de onderwereld, het zijn thema’s die tot reflectie over ons eigen leven aanzetten en passages waarnaar we zullen teruggrijpen wanneer wij ons in dergelijke situaties bevinden want literatuur raakt, heelt en verbindt. Het verbond de oude Grieken meer dan 2000 jaar geleden en het verbindt ons nu nog steeds: in de boekhandel, op toneel en in de klas. Dat is de kracht en de macht ervan en dat is één van de vele redenen waarom ik hoop dat het niet zal verdwijnen.
Ik ervaar dat met het project Grieks wat laagdrempeliger kan gemaakt worden, zodat men kan aantonen wat voor impact het heeft op de taalontwikkeling van een kind en vooral dat kinderen begeesterd worden door de talrijke verhalen en mythes die het Grieks hen te bieden heeft. Door de interactie met de kinderen bekeek ik het Grieks na zes jaar ook eens vanuit een ander standpunt. Mijn liefde ervoor is (zo mogelijk) enkel en alleen nog maar toegenomen!
Ik ben heel erg blij dat ik de kans gekregen heb om mee te werken aan het project ‘Jonge helden’ en mijn Griekse passie te delen met kinderen van het vijfde en het zesde leerjaar. Het idee achter dit project vind ik echt prachtig: kinderen met allemaal verschillende achtergronden de kans geven om kennis te maken met de Griekse wereld. De lessen werden gegeven door twee derde Bachelor-studenten, Jana en Jarno, die dit voortreffelijk gedaan hebben. Elke les was een groot succes. Volgens mij spreek ik voor ons beide wanneer ik zeg dat Delphine en ik elke week met veel plezier kwamen helpen. Elke week was er een ander thema en een creatieve opdracht. De kinderen waren altijd enthousiast en klaar om bij te leren en vragen te stellen. Ik was echt elke keer opnieuw diep onder de indruk omdat ze echt toonden hoeveel kennis ze al hadden, op eender welk vlak.